گاماج جبهه آزادی ملی آذربایجان جنوبی
جمعیت حقوق بشر آزربایجان؛ «ارک» در گزارشی مفصل به وضعیت فعالان ملی مدنی آزربایجان جنوبی طی یک سال گذشته پرداخته است. در این گزارش «۹۴۸ ماه زندان و ۱۱۰۱ ضربه شلاق فعالان آزربایجانی» آورده شده است.
به گزارش جمعیت دفاع از حقوق بشر آزربایجان (ارک)، در سال ۱۴۰۰ حکومت ایران از سرکوب به عنوان مهمترین ابزار بقای خود به گسترده‌ترین شکل ممکن استفاده کرد.
در این گزارش سالانه، تنها داده‌هایی مورد استفاده قرار گرفته‌اند که جمعیت ارک به طور مستقل امکان تایید آن‌ها را دارد. هرچند ممکن است گستره‌ی سرکوب فعالان مدنی آزربایجانی توسط ایران در سال ۱۴۰۰، به‌مراتب بیش از داده‌های استفاده شده در این گزارش باشد.
به گزارش ارک، سرکوب فعالام ملی مدنی آزربایجانی توسط حاکمیت در سال ۱۴۰۰، از آخرین روزهای اسفند سال گذشته آغاز شد و «میر موسی ضیا گرگری» فعال مدنی ساکن نقده (سولدوز) و «مختار ابراهیمی» نویسنده و فعال اهل شهرستان مراغه، مجموعا به ۱۱ سال حبس تعزیری محکوم شدند.
ادامه متن کامل گزارش جمعت حقوق بشر آزربایجان؛ «ارک» به شرح ذیل می باشد:
در ۱۴۰۰، دست‌کم ۱۲۹ فعال، نویسنده، روزنامه‌نگار، دانشجو، شاعر و هنرمند آزربایجانی بازداشت و یا به نهادهای امنیتی و قضایی احضار شدند. در این سال، نهادهای امنیتی ایران، دست‌کم ۸۲ فعال مدنی تُرک (آزربایجانی) را بازداشت کردند. ۷۱ مورد از این بازداشت‌ها، بدون ارائه حکم قضایی و به شکل بازداشت فراقانونی اتفاق افتاد و دست‌کم در ۵۳ مورد، بازداشت با اعمال خشونت همراه بود.
در سال ۱۴۰۰، ۶۳ تن از فعالان مدنی آزربایجانی به دادگاه احضار شدند. در دادگاه‌های برگزار شده در این سال نیز ۴۹ تن مجموعا به تحمل ۹۴۸ ماه زندان و ۱۱۰۱ ضربه شلاق و ۱۰۹ میلیون و چهارصد هزار تومان جزای نقدی محکوم شدند. «حمید منافی نادارلی» و «بهنام شیخی»، زندانیان سیاسی محبوس در زندان اوین نیز با پایان دوران حبس دو ساله خود، هر کدام برای تحمل دو سال تبعید به شهرهای ازنا و مسجدسلیمان اعزام شدند.
در سال ۱۴۰۰، نقض حقوق زندانیان و استفاده از شکنجه در زندان‌های ایران تداوم یافت. در این سال، ۱۶ مورد اعتصاب غذا در اعتراض به عدم رعایت حقوق زندانیان و یا برای مطالبه‌ی توسعه قوانین مدنی در ایران، توسط زندانیان سیاسی آزربایجانی انجام شد. در یکی از تاثیرگذارترین حوادث این سال، در بحبوحه تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران و تُرکی صحبت‌کردن نامزدهای تایید صلاحیت شده در مناظره‌های تلویزیونی برای جذب آرای شهروندان تُرک، ۸ تن از زندانیان سیاسی آزربایجانی به شکل دسته‌جمعی دست به اعتصاب غذا زدند. «عباس لسانی»، زندانی سیاسی محبوس در زندان مرکزی اردبیل، از صبح روز ۲۲خرداد۱۴۰۰، در اعتراض به عدم اجرای اصل تفکیک جرایم در زندان اردبیل و انتقال زندانیان جرایم خطرناک به بند زندانیان سیاسی این زندان، دست به اعتصاب‌غذا زد و هفت تن از زندانیان سیاسی محبوس در زندان‌های اردبیل و اوین در حمایت از مطالبات او اعتصاب غذا کردند.
سال ۱۴۰۰ را می‌توان سال سرکوب روزنامه‌نگاران و نویسندگان آزربایجانی نامید. «مختار ابراهیمی»، نویسنده و فعال اهل شهرستان مراغه به ۱۰ سال زندان محکوم شد. «اکبر نعیمی»، نویسنده و فعال حقوق بشر ساکن شهرستان «خوی»، توسط نیروی های امنیتی بازداشت و برای تحمل ۹ سال و هشت ماه حبس تعزیری صادر شده علیه وی، به زندان اوین منتقل شد. نیروی انتظامی، «مجتبی دهلی»، فعال رسانه‌ای و فعال محیط‌‌زیست ساکن زنوز را بازداشت کرد. «اکبر آزاد»، نویسنده ساکن تهران برای اجرای حکم دو سال زندان و دو سال تبعید بازداشت شد. «روزبه پیری»، روزنامه‌نگار و مترجم ساکن تبریز به علت اطلاع‌رسانی درباره عوارض جسمی ناشی از ضرب‌وجرح و شکنجه برادرش توسط نیروهای بسیج، به جزای نقدی محکوم شد. پیری در این سال در پرونده‌ای دیگر به ۳ و هشت ماه زندان محکوم و بهمن‌ماه ۱۴۰۰ برای اجرای حکم بازداشت و به زندان تبریز منتقل شد. نیروهای امنیتی «فرهاد روزبان»، روزنامه‌نگار و مدیر مسوول پایگاه خبری تحلیلی سولدوز خبر را در شهر نقده (سولدوز) بازداشت کردند. «عیسی یگانه»، روزنامه‌نگار و نویسنده ساکن نقده به پلیس امنیت و اطلاعات این شهرستان احضار و بازجویی شد. «ابوالفضل پورحسین‌قلی»، مدیرمسئول کانال خبری سئحراما و «آرش شادمند»، عکاس و خبرنگار این رسانه، به دلیل انتشار خبر کودک‌آزاری جنسی یک معلم بسیجی در شهرستان اهر بازداشت شدند. «ابراهیم رشیدی» (ساوالان)، پژوهش‌گر و روزنامه‌نگار ساکن مشکین‌شهر به دلیل انتشار یادداشتی درباره یک حادثه تاریخی، احضار شد و «منوچهر آقایی»، سردبیر پایگاه خبری میاندوآب پرس، برای سپری کردن دوران هشت ماه حبس تعزیری خود راهی زندان میاندوآب (قوشاچای) شد.
در مهمترین حادثه این سال، دوم مردادماه ۱۴۰۰، شهر تبریز شاهد برگزاری تجمعات خیابانی در حمایت از مردم عرب خوزستان بود؛ اعتراضاتی که پس از بیش از دو دهه، آزربایجانی‌ها برای اولین‌بار در حمایت از اعتراضاتی که مبدا آن خارج از آزربایجان بود، به شکلی گسترده به خیابان آمدند. در جریان برگزاری تظاهرات و روزهای پیش و پس از آن، دست کم ۵۸ تن در شهرهای تبریز، اردبیل، ارومیه، نسیم‌شهر، بستان‌آباد و سفیدان جدید (اسپیران) بازداشت شدند. در دادگاه‌های برگزار شده برای بازداشت‌شدگان اعتراضات دوم مردادماه تبریز، ۱۱ فعال مدنی مجموعا به تحمل ۲۳۰ ماه زندان، ۱۵۱ ضربه شلاق و ۴۲میلیون و صد هزار تومان جرای نقدی محکوم شدند. در سنگین‌ترین حکم صادر شده برای بازداشت‌شدگان اعتراضات دوم مرداد تبریز، شعبه اول دادگاه انقلاب اردبیل، «پرویز سیابی‌گرجان»، شهروند ۷۱ ساله اردبیلی را مجموعا به ۱۶ سال حبس تعزیری محکوم کرد.
در سال ۱۴۰۰، کمپین «آییل» تداوم پیدا کرد. در این کمپین خانواده‌هایی که به دلیل محدودیت‌های قومی و مذهبی اعمال شده از سوی سازمان ثبت احوال، موفق به دریافت شناسنامه برای فرزند خود نشده بودند، در کنار انتشار تجربه‌ی زیسته خود در شبکه‌های اجتماعی، تلاش کردند با پیگیری حقوقی، قوانین محدود کننده‌ی انتخاب نام در ایران را تغییر دهند. در این سال، اداره ثبت‌احوال اردبیل پس از ۹ ماه و تحت‌فشار افکار عمومی و پیگیری خانواده آییل، با صدور شناسنامه برای این کودک اردبیلی موافقت کرد. «آتاخان»، کودک تبریزی، پس از چهار سال صاحب شناسنامه شد و «آنار»، «یاغیش» و «ائلجان» با پیگیری و مبازره مدنی والدینشان، شناسنامه گرفتند. با این‌حال کمپین آییل برای رفع محدودیت نام‌گذاری و دریافت شناسنامه برای «هون‌تای»، «سئوگی»، «اوغوز»، «تورک‌آی»، «تارکان»، «آننا»، «آلپ ارسلان» و… کماکان ادامه دارد.
در سال ۱۴۰۰، برخی از زندانیان آزربایجانی با پایان دوران محکومیت خود از زندان‌های ایران آزاد شدند. «پریسا رفیعی» و «سیامک میرزایی» پس از تحمل یک سال زندان و «کیانوش اصلانی» پس از سپری کردن دو سال و هفت ماه حبس، از زندان اوین آزاد شدند. «یوسف کاری»، پس از تحمل دو سال حبس و «مهرداد شیخی» با پایان محکومیت شش‌ماهه‌اش از زندان مرکزی اردبیل آزاد شدند. «یوسف پیرجانی» از زندان خوی آزاد شد و «ایوب شیری» و «داوود شیری» پس تحمل محکومیت خود در زندان مرکزی تبریز، به خانه بازگشتند. در آخرین روزهای سال ۱۴۰۰ نیز «علی واثقی» و «رضا واثقی»، زندانیان سیاسی محبوس در زندان مرکزی اردبیل، تحت نظارت پابند الکترونیکی از زندان آزاد شدند.
در کارنامه ایران در سال ۱۴۰۰، احضار و بازداشت فراقانونی فعالان مدنی آزربایجانی، ضرب‌و‌شتم هنگام بازداشت، شکنجه و عدم رسیدگی پزشکی موثر در زندان، ممانعت از ملاقات و تماس تلفنی زندانیان با خانواده، عدم پاسخ‌گویی مسوولان در قبال وضعیت بازداشت‌شدگان، عدم اعطای مرخصی درمانی به زندانیان، تشدید فشار و تهدید خانواده‌های بازداشت‌شدگان و زندانیان سیاسی و صدور احکام سنگین حبس، شلاق و تبعید، ثبت شد.
منبع: arcdh.eu
