صفحه اصلی / مقالات / توْووس‌ گؤلو- سعید صادقی فر

توْووس‌ گؤلو- سعید صادقی فر

توْووس‌ گؤلۆ‌ خییوْ شهری‌ نین‌ گۆنئی‌ دوْغۇسۇندا‌، ساوالان‌ داغی نین‌ اته‌یینده‌ یئرله‌شن یاشیل‌ یایلاقلاردا‌، «مؤۇۇل‌» کندی‌ نین‌ دوْغۇسۇندا‌ و ارشق یا «هۇشنگ» مئیدانی نین‌ باتیسیندا‌ اوْلان‌ گؤزل‌، گؤرۆنتۆلۆ و‌ صفالی بیر گؤل‌ دۇر.

توْووس‌ گؤلۆ‌ خییوْ شهرینده‌، اردبیله‌ ۹۰ کیلومئتیر‌ قالان و‌ خییوْ شهری نین گۆنئی‌ دوْغۇسۇنۇن ۳۰ کیلومئتیرلییینده‌ یئرله‌ شیب‌ دیر.

توْووس‌ گؤلۆنه‌ ان یاخین‌ اوْلان کند، «قؽلچؽقلؽ» دیر ، کند گؤلۆن‌ ۱۰ کیلوْمئتیرلیک آرالیغیندا یئر آلیر.

آدینی چکدیییمیز‌ بۇ گؤل، اردبیلده‌ کی‌ باشقا دوْغال گؤللردن‌ بؤیۆک اوْلدۇغۇنا‌ گؤره‌ «قیزیل‌ آلا‌» و «کپۇر‌» بالیقلارلا دوْلۇدۇر.

 گؤلۆن‌ ائنی‌ و‌ بؤیۆکلۆیۆ‌ یاریم‌ کیلوْمئتیر‌ دیر، تؤووس‌ گؤلۆنۆن‌ قیراقلاری و توْرپاقلیقلارا‌ ساری‌ سؤیکه نن بیر بؤلۆمۆ، اۇجا‌ و گۆده‌ قامیشلیقلارلا‌ بۆرۆنۆب‌ دۆر، قیراغینین بیر بؤلۆمۆ‌نۆ‌ ایسه چینقیل – چینقیل‌ داشلار بۆرۆیۆب لر.

گؤلۆن چئوره‌ سینی ایسه گئنیش‌ اؤلچۆده یاشیل‌ دۆزنلیک‌ چولغامیش دیر.

ساوالانین‌ اریمیش‌ قارلاری‌ ائنسیز بیر چای‌ اوْلاراق‌ توْووس‌ گؤلۆنۆن‌ سۇیۇنۇ تامین‌ ائدیر. بۇ‌ چایین‌ سۇیۇ‌ همیشه‌ کؤپۆکلۆ‌ کیمی‌ نظره‌ گلیر. گؤلۆن‌ سۇیۇ ایلین هر‌ فصلینده دوْلۇ و‌ گۆر اوْلۇر‌، اسکی‌ زامانلار‌ گؤلۆن سۇیۇنۇن آزالدیغی چوْخ آز گؤرۆنمۆش دۆر. آنجاق‌ سوْن‌ زامانلار سۇ‌یۇ چوْخ‌ آزالیب‌ و‌ بئله سۆرسه و اوْ قوْرۇنماسا‌ گؤل تامامی ایله‌ قۇرۇماغا‌ ساری‌ گئده‌جک.

شاهسئون‌ کؤچری‌ لری بئله‌ دئییر‌لر : اۇزاق‌ زامانلار‌ بۇ گؤلۆن‌ اطرافیندا‌ سۆرۆ‌ – سۆرۆ‌ دوْنۇز‌لار یاشاییرمیش‌ و‌ بۇ گؤلدن‌ سۇ ایچرمیشلر‌ حتتا چوْبانلار‌ بئله دئییرلر‌ کی گؤلۆن‌ اطراف‌ توْرپاقلارینی‌ دوْنۇز‌ لار قازیرمیشلار بیر سؤزله گؤل ده دوْنۇزلار داها چوْخ گؤزه گؤرۆندۆک لرینه گؤره‌ ده‌ بۇ گؤله دوْنۇز‌ گؤلۆ دئمیش لر و بۇ سؤزجۆک زامان‌ سۆره‌ جینده‌، «دوْنۇز» «دوْووز‌» و «توْووس‌» کلمه‌ سی ایله‌ فوْرمالاشیب‌ و دییشیلیب دیر.

ایندی ده گؤلۆن‌ اطراف یایلاقلاریندا‌ دوْنۇز‌ لار گؤرۆنۆر‌لر، دوْنۇزلارین  چوْخۇ اوْرداکی یئری دیشلری ایله‌ سؤکۆب‌ لر.

بعضی لری ایسه  توْووس‌ گؤلۆنو گؤزل‌ و ال دییلممیش اوْلدۇغۇندان دوْلایی اوْنۇن‌ گؤزللیک‌ و صفالی‌ اوْلدۇغۇنا گؤره طاووس‌ قۇشۇنا‌ بنزه‌ دیرلر حتتا بیر چوْخ مۇغانلی‌ طایفالاری افسانه‌ لر اساسیندا اوْرادا‌ طاووس قۇشۇنۇن یاشادیغینی‌ سؤیله‌ ییرلر‌ اوْ اۆزدن اوْنۇ طاووس گؤلۆ آدلاندیریرلار.‌ آنجاق‌ اهالی‌ و یایلاقدا‌ یاشایانلار بۇ‌ گؤله‌ ائله‌ تامامی ایله، توْووس‌ گؤلۆ‌ دئییرلر.

آذربایجاندا‌ طاووس‌ قۇشۇیلا‌ علاقه‌ لی بیر نئچه‌ تاریخی‌ یئر‌ و‌ کند‌ آدی دا واردیر‌ بۇ مسئله‌ اوْنوۇ گؤستریر‌ کی بیر زامانلار طاووس‌ قۇشۇ آذربایجان‌ توْرپاقلاریندا وار ایمیش و  بۇ توْرپاق لاردا یاشاییرمیش.

اؤرنک اۆچۆن دئمک اوْلار:

طاووس‌‌ داشی‌ قاراداغ‌ یایلاق‌ لاریندا، طاووس‌ دره سی گئرمی‌ نین‌ اۆنگۆت‌ ماحالیندا، طاووس‌ داشی خییوْ شهری‌ نین‌ قۇزئیینده‌ و…

توْووس‌ گؤلۆنۆن‌ آرخا‌ طرفینده‌ توْرپاق‌ بندی اوْلدۇغۇندان‌ دوْلایی اطراف‌ چایلار‌ و یایلاقلارین دا سۇیۇ اوْرایا ییغیلیر‌ و توْووس‌ گؤلۆنۆن‌ بیر بؤلۆم سۇیۇنۇ اولوشدورور.

توْووس‌ گؤلۆ‌ اطراف‌ و باشقا اؤلکه‌ لردن‌ گلن اۇچان‌ قۇشلارین‌ دا مسکنی دیر. نئچه‌ نؤوع چؤل‌ اؤرده‌ یی، حواصیل‌، بالیق‌چیل، چؤل توْیۇغۇ‌، چوْبان‌ آلدادان، قارانقۇش و بیر نئچه نؤوع‌ وحشی قۇش اوْرادا و گؤلۆن‌ اطرافیندا یاشایان‌ قۇشلاردان‌ عیبارت‌ دیرلر.

گؤله‌ یاخین‌ و‌ اطراف یایلاقلاردا‌ باشقا‌ حئیوانلاردا‌ یاشاییر‌ اوْ‌ جۆمله‌ دن:

قۇرد، آیی، تۆلکۆ، قارتال، بایقۇش، اۇر کهلیگی، گؤزل کهلیک، دوْوشان، عرب دوْوشانی، ایلان، کیرپی، کوْر‌ سیچانی، دوْنۇز و‌ حتتا‌ چوْخ‌ آز گؤزه گؤرۆنن قارا قۇلاق‌ یا‌ وحشی پیشیک دن بیله سؤز آچیرلار.

گؤلۆن‌ اطرافی اسکی زاماندان‌ شاهسئون‌ کؤچری لرین‌ مسکنی‌  اوْلمۇش دۇر.  یایلاقلاری( ارشق) هۇشنگ‌ مئیدانیندا اوْلان‌ آلاچیق لارین‌ گؤزللیک لری بام‌ باشقا‌ دیر.

گؤلۆن‌ اطرافی‌ دۆز‌ و‌ چیمنلی‌ اوْلدۇغۇنا‌ گؤره‌ هر ایل یایدا‌ اوْرا بیر چوْخ‌ اوْبا‌ دۆشۆر.

گؤلۆن‌ اطرافی‌ شاهسئون‌ ائلینده‌ «مۇغانلی» طایفاسی نین‌ بیر نئچه‌ گؤبه‌ یی‌ نین‌ اوْ‌ جۆمله‌ دن: اؤلجه‌ لر، گۆنشلی، جه‌للوْ و ملیک‌ لر تیره‌ لری نین‌ یایلاقلاریدیر.

توْووس‌ گؤلۆنه‌ خییوْ شهریندن‌ یئتیشمک‌ اۆچۆن‌ بیر نئچه‌‌ یوْل‌ وار‌ ان تانیلمیش یوْللار‌ و جادده‌ لر ترتیب‌ له بۇنلاردیر:

آللی‌ کندی، ساربانلار‌ کندی‌ و قیلچیقلی‌ کندیندن‌ گئدن‌ یوْللار‌، باشقا بیر یوْلدا‌ وار  اوْ یوْل شاهسئون‌ لرین قۇللاندیغی‌ شابیل‌ و‌ مؤوول‌ کندی‌ نین‌ قارا یوْللاری دیر‌. توْووس گؤلۆنه گئدن یوْللارین‌ هامیسی‌ توْرپاقلی‌ و‌ چتین‌ یوْل لاردیرلار بۇ‌ مساله ایسه گؤلۆن‌ توْخۇنۇلماز و بکر اوْلدۇغونا‌ ندن اوْلمۇش دۇر.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *