بیش از دویست تن از پان ایرانیستها سخنان «محمد خاتمی» درباره «فدرالیسم در ایران» را «سخیف و ضد ملی» خواندند و آنرا محکوم کرده اند.
به گزارش گاماج به نقل از گوناز تی وی، این نژادپرستان تمامیت خواه، که خود را «کنشگران سیاسی و مدنی» می خوانند، با نگارش نامه ای تحت عنوان «نه به فدرالیسم، نه به گسست ملی» به محمد خاتمی، فدرالیسم را خطری برای «تمامیت ارضی ایران» و «موجب پدیدار شدن گسست ملی و پیدایش جنگ های داخلی و قومیتی» دانسته اند.
این سرکوبگران دمکراسی که مانند همیشه شهروندان را با کلماتی مانند «تجزیه و جنگ داخلی» می ترسانند، «فدرالیسمخواهان» را «همان تجزیهطلبان خجالتی و محجبه» خوانده اند که «از سرنابخردی یا ناآگاهی در صف دشمنان تمامیت سرزمینی ایران قرار گرفتهاند.»
لازم به ذکر است، محمد خاتمی، روز شنبه ۲۱ ارديبهشت ۹۸، در دیدار با اعضای شورای شهر تهران بهترین شیوه حکومت مردمی را «حکومت به روش فدرالیسم» دانست اما ادعا کرد که «امکان اجرای آن در ایران کنونی وجود ندارد.»
هر چند بسیاری از روشنفکران و فعالان مدنی این سخنان خاتمی را جدی نگرفته اند و آنرا نوعی «فرصت طلبی و عوامفریبی در آستانه انتخابات پیش رو» قلمداد کرده اند اما اصلاح طلبان و پان ایرانیست ها این اظهارات شکسته بسته خاتمی درباره فدرالیسم را نیز برنتابیده اند و به آن واکنش نشان داده اند.
رسانه های فارسی زبان خارج از کشور نیز که کوچکترین اظهارنظر رئیس دولت اصلاحات را با آب و تاب انعکاس می دهند، به شکلی هماهنگ، اظهارات وی درباره برقراری «حکومت فدرالی» در ایران را بایکوت کردند.
طرفداران فدرالیسم میگویند برقراری یک نظام فدرال غیر متمرکز حقوق ملیت ها را از طریق مشارکت در ساختار سیاسی کشور حفظ، توزیع عادلانه امکانات را تضمین، از بازسازی نظامهای دیکتاتوری که همیشه مرکزگرایی یکی از عوامل عمده بوجود آمدن آنها بوده، جلوگیری میکند.
اما مخالفان این سیستم به این بهانه که با توجه به تنوع قومی و دینی در ایران این نوع نظام سیاسی زمینهای برای مطالباتی از قبیل حق تعیین سرنوشت و در نهایت به تجزیه ایران منتهی میشود با آن مخالفت می ورزند این در حالیست که تنوع قومی در هند و در خیلی از کشورهای فدرال وجود دارد اما باعث تجزیه این کشورها نشده است.