صفحه اصلی / مقالات / یئنی تاپیلمیش تورکجه « بختیارنامه» الیازما شعرکیتابی! – حسن راشدی

یئنی تاپیلمیش تورکجه « بختیارنامه» الیازما شعرکیتابی! – حسن راشدی

۱۳۸۰- جی ایل «تهران تربیت معلم  بیلیم یوردونون» كرج شعبه سینده ( ایندی خوارزمی بیلیم یوردو) تحصیل آلان تورك اؤیرنجی‌لرینه برنامه‌دن قیراق (فوق برنامه ) دیل و ادبیاتیمیزی درس وئرركن ، درس كلاسلاریندا اشتراك ائدن ۴۵ – ۴۰ گنج اؤیرنجی آراسیندا یاشی  اؤیرنجیلردن  داها چوخ، عائله  قورموش و آنا دیلیمیزین سئودالیسی «تورك قارداش » تخلّصلی بیر سایقلی انساندا بو كلاسلاردا اشتراك ائدیردی .

درس زامانی بیتدیكدن سونرا اؤیرنجیلر بیلیم یوردونون یاتاقخاناسینا دؤنركن ، چوخ زامانلار بیز ایكیمیز بیرلیكده بیلیم یوردونو ترك ائدیب ائومیزه دؤنوردوك؛ بو گؤروشلرین بیرینده « تورك قارداش » و یا ایللر بویو كرج شهری‌نین «‌آذربایجانلیلار انجمنی »نده بیر  بیریمیزله گؤروشدیوموز و اصلی میانا شهریندن اولان « علی نوروزی » جنابلاری اسكی زامانلاردا یازیلمیش بیر الیازما توركجه شعر كیتابینی منه گؤستردی .

كیتابی گؤردوكده گؤزوم بؤیودو ! كیتابین نه قدر اسكی زامانلارا عاید اولدوغو اونون جیلدی‌نین دوشمه‌سیندن و كؤهنه ورقلریندن بللی ایدی . حتی نَملی هاوا تأثیرینده اونون ورقلری‌نین بعضیسی چوروموش و یازیلاری آرادان گئتمیشدی ؛ زامان سوره‌سینده ، كیتابین ایلك و سون قابیغیندان (جیلدیندن )‌ علاوه نئچه صحیفه ایلك و سون یازیلارینداندا دوشموش و آرادان گئتمیشدی. كیتاب آذربایجان توركجه‌سینده و ال ایله یازیلمیش بیر «بختیارنامه» ایدی و صفوی دؤنمینه عاید اولدوغو نظره گلیردی ؛ چونكو اونون  74 – جو صحیفه سی‌نین حاشیه‌سینده بئله بیر یازی ، آمما بیر آز بیر – بیریندن آرالی گؤزه چارپیردی :

خانه مشهدی باقر بر دو زبان ‍‍[یا زمان ] آمد  .     پانزدهم ماه محرم الحرام –  921    

كیتابدا یازیلان بو تاریخی ، اگر كیتابین یازیلما تاریخی حساب ائدرسك ، بو كیتاب صفوی سلطانی‌نین بیرینجی پادشاهی شاه اسماعیل صفوی حاكمیتی‌نین ۱۲ – جی ایلینده یازیلمیشدیر .

بو تاریخدن علاوه اونون ایچ یازیلاری‌نین یازی شیوه‌سی‌ده  بو كیتابین اسكی زامانلارا و صفوی دؤرونه عاید اولدوغونو گؤستریردی ، مثلا شعرلرده هله «‌ گ »‌ حرفیندن هئچ یئرده استفاده اولمامیش و « گ » حرفلی سؤزلرده « ك » حرفیندن استفاده اولموش و « منه » یئرینه « منكا » و  « سنه » یئرینه « سنكا » ، « سنین » یئرینه «‌سننك» ،‌« هامیمیز » یئرینه « قمومز » و داها اوزون ایللردیر دیلیمیزده ایشلنمه‌ین  « اشبو »‌ سؤزلری بو كیتابدا بوللو بوللو  ایشلنمیشدیر .

كیتابی بئله گؤردوكده سایین تورك قارداشا توصیه ائتدیم كی، بو كیتابی داها آرتیق قوروسون ، چونكو بو كیتاب دگرلی بیر اثر اولاراق بلكه‌ده ایلك دفعه توركجه و یا آذربایجان توركجه‌سی‌ایله و شعر دیلی ایله یازیلمیش و یا ترجمه اولموش «بختیار نامه » اولا بیلردی ؛ عین حالدا بو كیتابین ادبیات دونیامیزا تانیتدیریلما ضرورتینی‌ده ادبیات سئور دوستوموزا بیلدیردیم .

نوروزی جنابلاری ایشی بئله گؤردوكده  بو كیتابی علم عالمینه تانیتدیرماغی و اونون اوزه‌رینده تدقیقات آپارماغی منیم عُهده‌مه قویوب كیتابی همان ایل ( ۱۳۸۰ هجری گونش ایلی ) منیم اختیاریمدا قویدو ؛ من‌ده  بو قیمتلی اثری یانیمدا چوخ ساخلاماییم و صاحیبینه قایتاریم دئیه ،‌بیر نئچه گون ایچینده ،‌ اونون بوتون صحیفه‌لریندن یوخاری كیفیتله اسكن گؤتوروب كیتابی تورك قارداشا گئری قایتاردیم .

كیتابین بعضی صحیفه‌لری‌نین دوشمه‌سینه باخمایاراق ۹۸ صحیفه اولدو  كی، اونون بیرینجی صحیفه‌سیندن ۷۳ – جو صحیفه‌سینه قدر هر صحیفه سینده ۱۴ ایله ۱۸ بئیت آراسیندا و ایكی ستوندا شعر یئرلشمیشدیر ، لاكین ۷۴-جو صحیفه سیندن، یعنی تاریخ یازیلان صحیفه‌دن كیتابین سونونا قدر ،بلكه كاغیذ مصرفینده قناعت اولسون دئیه ‌هر صحیفه‌‌سینده اوچ ستون  شعر یازیلمیشدیر .

باشیم باشقا یازی و ایشلرله داها چوخ قاریشدیقدا كیتاب حاقدا درین آراشدیرما آپاریب اونو علم عالمینه تانیتدرماق گونو گوندن دالی دوشدو ، آمما بو كیتاب حاقدا بعضی قلمداش و فیكیرداشلارا دانیشیردیم و چوخ خلاصه اولاراق‌دا بلكه ۱۳۸۴ – ۸۵  جی ایللرده بئله بیر كیتابین تاپیلماسینی تورك دیللی سایتلاردا  ولی محدود سویه‌ده تانیتدیردیم و سون ایللرده ده  اونون ایلك صحیفه‌سینین تصویرینی فیس بوك صحیفه‌مده نمایشه قویدوم .

بیر نئچه ایل بوندان اؤنجه كیتاب ، اونون صاحیبی تورك قارداش طرفیندن تحقیقات آپارماق اوچون شاعیر و محقق « ائل اوغلو »‌ اختیاریندا قویولموش و ائل اوغلو ایسه سونرالار بو دگرلی كیتابی سایین عالیم و آراشدیرماجی «دوكتور حسین صدیق »ه وئرمیش و سونوندا یئنه کیتاب، اونون اصلی صاحیبی سایین علی نوروزی (تورک قارداش) ا قایتاریلمیشدیر و ایندی اونون یانیندادیر .

ایندی او کیتابدان بیر نئچه صحیفه حؤرمتلی دیلداشلارا تقدیم اولور.

حسن راشدی:  1397/10/5 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *